จังหวัดเล็ก ๆ ที่เต็มไปด้วยผู้คนน่ารัก ๆ และมีสถานที่น่าเที่ยวสุด ๆ แม่ฮ่องสอน ดินแดนแห่งเมืองสามหมอก

ทุ่งดอกบัวตอง ดอยแม่อูคอ ตั้งอยู่ที่ ตำบลแม่อูคอ อำเภอขุนยวม จังหวัดแม่ฮ่องสอน ต้องบอกว่าเมื่อหน้าหนาวมาถึง ได้เวลาสัมผัส ทุ่งดอกบัวตองสวย ๆ ของดอยแม่อูคอ กันแล้วค่ะ ที่อยู่บนพื้นที่กว่า 500 ไร่ ความสูงราว 1,600 เมตร ล้อมด้วยหุบเขาสลับซับซ้อน เราจะสามารถมองเห็นดอกบัวตองได้ตั้งแต่ทางขึ้น ไปจนถึง จุดชมวิวทุ่งดอกบัวตองที่จัดว่าใหญ่ที่สุดในไทยเลยก็ว่าได้ และที่สำคัญคือมีให้ชมปีละครั้งเท่านั้น

ตั้งอยู่ในหน่วยจัดการต้นน้ำแม่หยอด อ.ขุนยวม ใกล้กับทุ่งดอกบัวตองดอยแม่อูคอ ในระดับความสูง 1818 เมตรจากระดับน้ำทะเล ภูชี้เพ้อ ถือเป็นจุดวิวแห่ง ใหม่ที่ยังไม่ค่อยมีใครรู้จัก เป็นจุดชมวิวสำหรับชมพระอาทิตย์ขึ้นและสายหมอกคลอเคล้าไปตามทิวเขาสลับซับซ้อนอันงดงาม หากมาในช่วงที่ดอกบัว ตองบาน สามารถมองเห็นวิวของทุ่งดอกบัวตองดอยแม่อุคอในมุมสูงได้ในอีกมุมซึ่งสวยงามมาก

เป็นวัดศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองของชาวจังหวัดแม่ฮ่องสอนมาช้านาน ตั้งอยู่บนดอยกองมู ทางทิศตะวันตกของ ตัวเมืองแม่ฮ่องสอนเพียง 3 ก.ม.เดินทางโดยแยกจากทางหลวงสาย 108 ตรงบริเวณ อนุสาวรีย์พระยาสิงหนาทราชาขึ้นไปทางซ้ายมือ เป็นทางลาดยางขึ้นภูเขาไปอีกประมาณ 1.5 กิโลเมตร ก็จะถึงบริเวณวัดพระธาตุดอยกองมูเดิมมีชื่อเรียกว่า วัดปลายดอยประกอบ ด้วยพระธาตุเจดีย์ที่สวยงาม 2 องค์ พระเจดีย์องค์ใหญ่สร้างโดย จองต่องสู่ เมื่อ พ.ศ. 2403 เป็นที่บรรจุพระธาตุของ พระโมคคัลลานะ เถระ ซึ่งนำมา จากประเทศพม่า ส่วนพระธาตุเจดีย์องค์เล็กสร้างเมื่อ พ.ศ. 2417 โดย พระยาสิงหนาทราชา เจ้าเมืองแม่ฮ่องสอน คนแรก จากวัดพระธาตุ ดอยกองมูนี้สามารถมองเห็นภูมิประเทศ และสภาพตัวเมืองแม่ฮ่องสอนได้อย่างชัดเจน และสวยงามมาก ๆ

วัดจองคำและวัดจองกลาง เปรียบเสมือนวัดแฝด ด้วยตั้งอยู่ในกำแพงเดียวกัน เมื่อมองจากด้านหน้า วัดจองคำ จะอยู่ด้านซ้ายมือ ส่วนวัดจองกลางจะอยู่ทาง ขวามือ วัดจองคำและวัดจองกลางตั้งอยู่กลางเมืองแม่ฮ่องสอน และเป็นเสมือนสัญลักษณ์ทางวัฒนธรรมของเมืองไทใหญ่แห่งนี้ เพราะนอกจากความงดงาม ทางศิลปะแล้ว วัดทั้งสอง ยังเป็น ศูนย์กลางของกิจกรรมทางวัฒนธรรม และประเพณีของชาวแม่ฮ่องสอน พื้นที่ด้านหน้าของวัดซึ่งเป็น สวนสาธารณะหนอง จองคำยังเอื้อให้ใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีตามประเพณีต่าง ๆ ในรอบปีอีกด้วย

ปางอุ๋ง หรือที่มีชื่อเรียกเต็ม ๆ ว่า “โครงการพระราชดำริปางตอง 2 (ปางอุ๋ง)” เป็นโครงการในพระราชดำริของพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัวที่ทรงเห็นว่าพื้นที่บริเวณนี้เป็นพื้นที่อันตราย อยู่ติดแนวชายแดนพม่ามีกองกำลัง ต่าง ๆ มีการขนส่ง ปลูกพืชเสพติด รวมไปถึงการบุกรุกพื้นที่ตัดไม้ทำลายป่าอยู่เสมอพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และ สมเด็จพระราชินีนาถจึงมีพระราชดำริ ให้รวบรวมราษฎรกลุ่มน้อยบริเวณนั้น และพัฒนาความเป็นอยู่ ส่งเสริมอาชีพปลูกป่า สร้างอ่างเก็บน้ำ โดยมีพระราชประสงค์สร้าง ความมั่นคงแนวชายแดน พัฒนาความเป็นอยู่ของราษฎร ให้ดีขึ้นและฟื้นฟูอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติให้สมบูรณ์ยั่งยืนตลอดไป

บ้านรักไทยแห่งนี้ ตั้งอยู่ในอำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ซึ่งเป็นหมู่บ้านชาวจีนยูนนานที่ในสมัยอดีตเคยเป็นทหารจีนคณะชาติ (กองพล 93) หรือที่เรารู้จักกันว่า “ก๊กมินตั๊ง” นั่นเอง ที่นี่ค่อนข้างมีอากาศเย็น ๆ สบาย ๆ เกือบทั้งปี ยกเว้นช่วงหน้าหนาว ที่จะหนาวมากเป็นพิเศษ เพราะอยู่สูงจากระดับน้ำทะเลถึง 1,776 เมตร

สะพานซูตองเป้ ตั้งอยู่ที่บ้านกุงไม้สัก อำเภอเมืองฯ จังหวัดแม่ฮ่องสอน ห่างจากตัวเมืองประมาณ 8 กิโลเมตร มีความกว้าง 2 เมตร ยาวประมาณ 500 เมตร เป็นสะพานไม้ซึ่งกลายเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่เป็นที่นิยมอีกแห่งหนึ่ง ซูตองเป้ เป็นภาษาไทใหญ่แปลว่า อธิษฐานสำเร็จ หรือบางคนก็บอกว่าแปลว่า ความสำเร็จ ซึ่งมีความเชื่อกันว่า หากได้มายืนอยู่กลางสะพานแล้วอธิษฐานขอความ ความสำเร็จใด ๆ ก็จะพบกับความสมหวัง นับว่าเป็นสะพานไม้ไผ่ที่ยาวที่สุดในประเทศไทย สะพานซูตองเป้ เป็นสะพานที่เกิดจาก ความศรัทธาและการร่วมแรงร่วมใจของพระภิกษุสงฆ์และชาวบ้านกุงไม้สักที่ต่างก็ช่วยกันลงแรงสานพื้นสะพานด้วยไม้ไผ่ทอดยาว ไปบนที่นาของเจ้าของที่อุทิศผืนนาถวาย โดยสร้างเพื่อเชื่อมต่อระหว่างสวนธรรมภูสมะและหมู่บ้านกุงไม้สัก ข้ามผ่านทุ่งนา และแม่น้ำสายเล็ก ๆ เพื่อให้พระภิกษุสงฆ์และชาวบ้านที่อยู่อีกฝั่งได้ใช้สัญจรไป มาระหว่างหมู่บ้านได้สะดวกยิ่งขึ้น

ตั้งอยู่ที่ตำบลผาบ่อง อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน ห่างจากตัวเมืองแม่ฮ่องสอนประมาณ 4 กิโลเมตร ใช้เวลาเดินทาง ประมาณ 15 นาที บ้านผาบ่อง เป็นชุมชนเล็กๆ ที่เปิดให้นักท่องเที่ยวได้สัมผัสกับประเพณีและวัฒนธรรมของชนเผ่า ซึ่งส่วนใหญ่ ชาวบ้าน คือ ชาวไตหรือไทใหญ่และชาวปกาเกอะญอ ซึ่งอาศัยอยู่ร่วมกันอย่างกลมเกลียวมานานนับร้อยปี ซึ่งนักท่องเที่ยวจะได้สัมผัสประเพณีวัฒนธรรมท้องถิ่น การแสดงศิลปะพื้นบ้านของชาวไทยใหญ่ อย่างประเพณีปอยส่างลองหรือบวชลูกแก้ว บ้านผาบ่อง สามารถท่องเที่ยวได้ทั้งแบบเช้าไปเย็นกลับ หรือค้างคืนโดยทางชุมชนมีที่พักให้นักท่องเที่ยวได้มาสัมผัสบรรยากาศของการท่องเที่ยวที่อบอุ่น โดยมีจุดท่องเที่ยวต่างๆ ภายในชุมชนและบริเวณใกล้เคียง จุดท่องเที่ยวที่น่าสนใจเมื่อมาเที่ยวบ้านผาบ่อง คือ สะพานข้าว ก้าวเพื่อสุข สะพานไม้ไผ่ทอดยาวกลางทุ่งข้าวโอบล้อมไปด้วยขุนเขา สดชื่นด้วยบรรยากาศที่แสนบริสุทธิ์และความเป็นธรรมชาติ

จุดชมวิวผาบ่อง ตั้งอยู่ ในตำบลผาบ่อง อำเภอเมือง จังหวัดแม่ฮ่องสอน อยู่ห่างจากตัวเมืองแม่ฮ่องสอน ประมาณ 12 กิโลเมตร เป็นจุดวิวที่สามารถมองเห็นทัศนียภาพที่สวยงามของป่าและทิวเขาที่เรียงรายอยู่เบื้องหน้า บริเวณด้านล่างจะเห็นสายน้ำคล้ายน้ำตกซึ่งเป็นเขื่อนผลิตไฟฟ้าพลังน้ำผาบ่องเป็นเขื่อนกั้นลำน้ำแม่ละมาด และผลิตกระแสไฟฟ้าใช้ในตัวเมืองแม่ฮ่องสอน ที่ตรงนี้ยังเป็นจุดกำเนิดของคำว่าผาบ่องอีกด้วย เพราะเป็นบริเวณที่มีน้ำไหลระหว่างช่องเขา ชาวบ้านถึงเรียกว่า “บ่อง” และคำว่าบ่องหมายถึง “ช่อง”นั่นเอง

เป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่ตั้งอยู่ในหุบเขาของอำเภอแม่ลาน้อย อยู่ในเขตรับผิดชอบของโครงการหลวงแม่ลาน้อย เป็นหมู่บ้านที่อาชีพหลักคือ ปลูกกาแฟ เสาวรส ทำนาข้าว กาแฟพันธุ์อาราบิก้าบ้านห้วยห้อมนั้น ถือว่าเป็นกาแฟที่มีชื่อเสียง มีรสชาติหอมเข้มข้น นอกจากนี้ในหมู่บ้านยังมีบ้านพักแบบโฮมสเตย์ไว้คอยบริการนักท่องเที่ยวอีกด้วย

บ้านห้วยห้อม เป็นหมู่บ้านเล็ก ๆ ที่ตั้งอยู่หุบเขา อ. แม่ลาน้อย จ.แม่ฮ่องสอน เป็นหมู่บ้านหนึ่งที่อยู่ในเขตรับผิดชอบของศูนย์พัฒนาโครงการหลวงแม่ลาน้อย บ้านห้วยห้อมเป็นหมู่บ้านในอ้อมกอดของหุบเขา มีนาขั้นบันไดและยังมีต้นหมากเป็นทิวแถว ชาวบ้านที่บ้านห้วยห้อมนับถือศาสนาคริสต์ อาชีพหลักคือ ปลูกข้าว เสาวรส และกาแฟอันธุ์อาราบิก้าที่รสชาติเข้มข้น มีการเลี้ยงแกะทำให้เกิดอาชีพเสริมคือกาทอผ้าจากขนแกะ และฝ้ายธรรมชาติ ชาวบ้านใน หมู่บ้านไม่ค่อยออกไปทำงานที่อื่น เพราะคนในหมู่บ้านมีอาชีพที่สามารถสร้างรายได้ จึงมีวิถีชีวิตที่เรียบง่าย

จุดชมวิวแม่ลาหลวง ตั้งอยู่ที่อำเภอแม่ลาน้อย จังหวัดแม่ฮ่องสอน บริเวณริมถนนสาย 108 เชียงใหม่ ฮอด แม่สะเรียง แม่ลาน้อย หากเดินทางมาจากอำเภอ ฮอด แม่สะเรียงจะอยู่เลยจากทางเข้าไปยังโครงการหลวงแม่ลาน้อย แต่ถ้าเดินทางมาจากแม่ฮ่องสอนจะอยู่ก่อนถึงทางขึ้นไปยังโครงการหลวง จุดชมวิวแม่ลาหลวงถือได้ว่าเป็นจุดชมวิวระหว่างทาง ที่สามารถมองเห็นวิวภูเขาเขียวขจี รวมทั้งมีร้านกาแฟบรรยากาศดี ที่สามารถจิบเครื่องดื่มห้อยขาชมวิวได้อีกด้วย

บ้านจ่าโบ่ ซึ่งเป็นชุมชนชาวเขาที่ตั้งอยู่ใน อ. ปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน ที่นี่นอกจากจะมีธรรมชาติที่สวยงามแล้วยังมีวิถีชีวิตชนเผ่าที่น่าสนใจและน่ามาเรียนรู้ มาทำความรู้จักและกล่าวคำทักทายว่า A-Bo-Da-ya (อาบูดะยา) ซึ่งเป็นภาษาของชาวลาหู่หรือมูเซอ ที่แปลว่า สวัสดี

ถ้ำลอด ปางมะผ้า ตั้งอยู่ที่ตำบลถ้ำลอด อำเภอปางมะผ้า จ.แม่ฮ่องสอน เป็นแหล่งโบราณคดีสำคัญ ปัจจุบันอยู่ ในความดูแลของเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าลุ่มแม่น้ำปาย มีสถานที่น่าสนใจ คือ ถ้ำลอด ซึ่งมีลำห้วยชื่อ น้ำลางไหล ลอดภูเขาไปทะลุออกอีกด้านหนึ่ง ทำให้เกิดเป็นถ้ำที่มีหินงอกหินย้อยสวยงาม จากการพบเครื่องมือเครื่องใช้ โบราณในถ้ำสันนิษฐานได้ว่ามีอายุประมาณ 2,000 ปีมาแล้ว

สะพานบุญโขกู้สุ่ย สะพานไม้ไผ่แห่งศรัทธา ตั้งอยู่ในหมู่บ้านแพมบก ตำบลทุ่งยาว อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ห่างจากตัวเมืองปายประมาณ 10 กิโลเมตร เป็นสะพานไม้ไผ่ที่ทอดยาวคดเคี้ยวไปในทุ่งนาข้าวโดย มีฉากหลังเป็นภูเขาสวยงามจนกลายมาเป็นสถานที่ท่องเที่ยวที่น่าสนใจอีกแห่งหนึ่งของเมืองปาย

จุดชมวิวทะเลหมอกหยุนไหล ตั้งอยู่ที่ หมู่บ้านสันติชล ตำบลเวียงใต้ อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ห่างจากหมู่บ้านสันติชล ประมาณ 1.6 กิโลเมตร เป็นจุดชมทะเลหมอกและพระอาทิตย์ขึ้นที่สวยงามของอำเภอปาย ซึ่งเป็นที่นิยมของนักท่องเที่ยว สามารถมองเห็นทะเลหมอกที่ถูกรายล้อมไปด้วยทิวเขาน้อยใหญ่ และทัศนียภาพบ้านเรือนของเมืองปายที่ถูกปกคลุมด้วยสายหมอก คำว่าหยุนไหล เป็นภาษาจีนกลาง หมายถึง แหล่งที่เมฆไหลมารวมกัน ซึ่งเปรียบเสมือนคนจีนยูนานที่อพยพมาจากเมืองจีน แต่ในที่สุดก็อพยพย้ายถิ่นฐานมารวมกัน จุดชมทะเลหมอกหยุนไหล สามารถชมได้ทั้งฤดูฝนและฤดูหนาว บริเวณจุดชมวิวได้จัดทำเป็นระเบียงชมวิวและจุดถ่ายภาพน่ารักๆ หลายจุด ทั้งระเบียงชมวิว จุดคล้องกุญแจคู่รัก ป้ายร้อยที่บอกรัก และศาลาสำหรับนั่งชมวิวยามเช้า ให้นักท่องเที่ยวได้ถ่ายภาพ นอกจากนี้ยังมีบริการเครื่องดื่มชาร้อนใส่มาในกาน้ำร้อน ให้จิบไปชมวิวไปได้อีกด้วย

โป่งน้ำร้อนไทรงาม ตั้งอยู่ที่บ้านไทรงาม อำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน ห่างจากตัวเมืองปายประมาณ 15 กิโลเมตร บนเส้นทางสายปาย ปางมะผ้า เมืองแม่ฮ่องสอน เป็นบ่อน้ำผุดที่มีอุณหภูมิอุ่นซึ่งเกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ในเขตอนุรักษ์ป่าไทรงาม รายล้อมด้วยต้นไม้ที่เขียวขจี ลักษณะเป็นแอ่งน้ำนาดเล็กที่ลดหลั่นเป็นชั้น ๆ คล้ายกับน้ำตก ผืนน้ำมีสีเขียวใสแจ๋วสามารถมองเห็นหินและทรายเบื้องล่าง เพราะน้ำไม่ลึกมากประมาณแค่เขา โป่งน้ำร้อนไทรงาม เป็นที่นิยมขิงนักท่องเที่ยวมาแช่น้ำให้ผ่อนคลายในบรรยากาศแบบแนบชิดธรรมชาติ สำหรับชื่อนั้น บางคนมักเรียกติดปากกันว่า น้ำพุร้อนไทรงาม แต่ชื่อตามป้ายบอกทางที่เขียนบอกนักท่องเที่ยว คือ โป่งน้ำร้อนไทรงาม เพราะลักษณะของตาน้ำเป็นน้ำผุดที่ขึ้นมากจาเบื้องล่าง จะไม่ใช่ลักษณะน้ำพุที่พุ่งขึ้นมาเหมือนบ่อน้ำร้อนอื่น ๆ

ดอยเมี่ยง ดอยน้องใหม่แห่งอำเภอปายตั้งอยู่ในเขตป่าอนุรักษ์ ต.ทุ่งยาว อ.ปาย จ.แม่ฮ่องสอน ตามโครงการอันเนื่องมาจาก พระราชดำริดอยกิ่วลม สูงประมาณ 1,600 เมตร เหนือระดับน้ำทะเลปานกลาง เป็นพื้นที่เป็นป่าดงดิบชื้น ภูเขาสูงชันสลับซับซ้อน มีพันธุ์ไม้หลายชนิด เช่น ต้นสน ต้นพญาเสือโคร่ง ต้นมะค่าและอีกมากมายนานาชนิดที่รอต้อนรับนักท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ ให้มาซึมซับ กับบรรยากาศอันร่มรื่น ดอยเมี่ยงมีจุดเด่นทางธรรมชาติที่สวยงามและจุดชมวิวที่สามารถรับชมบรรยากาศอันร่มรื่น สามารถมอง เห็นทัศนียภาพทิวทัศน์ของเมืองปายได้กว้างไกลสวยงาม มีสภาพอากาศหนาวเย็นตลอดปีแม้ในช่วงฤดูร้อนหรือฤดูฝน สามารถมอง เห็นทะเลหมอกยามเช้าและพระอาทิตย์ขึ้นเหนือเมืองปายได้อย่างสวยงาม หากมาเที่ยวในช่วงกลางเดือนมกรามก็จะได้พบกับ ต้นนางพญาเสือโคร่งบานอีกด้วย ไม่ไกลจากยอดดอยเมี่ยงยังมีจุดชมพระอาทิตย์ และยอดดอยธงซึ่งเป็นจุดสูงสุดสามารถ ชมทะเลหมอกและพระอาทิตย์ขึ้นได้สูงกว่าดอยเมี่ยงซึ่งต้องเดินทางต่อจากจุดจอดรถต้องเดินเท้าขึ้นต่อไปประมาณ 400 เมตร

ดอยพุ่ยโค หรือดอยพุย (ภาษาท้องถิ่นของชาวกระเหรี่ยง)ตั้งอยู่ที่ บ้านอุมดาเหนือ ต.แม่คะตวน อ.สบเมย จ.แม่ฮ่องสอน ระดับความสูงที่ 1406 ม.จากระดับน้ำทะเล ห่างจากที่ว่าการอำเภอสบเมยประมาณ 10 กิโลเมตร ดอยพุ่ยโค ขึ้นชื่อว่าเป็นดินแดน แห่งทุ่งหญ้าสีทอง วิวทิวทัศน์สวยงามและสุดยอดทะเลหมอกที่สามารถมองวิวได้รอบ 360 องศา ทำให้สามารถชมได้ทั้งพระอาทิตย์ขึ้น และพระอาทิตย์ตกดิน ในยามค่ำคืนมีดาวเต็มฟ้า ระยะทางเดินเท้าไม่ไกลประมาณ 3 กิโลเมตร ใช้เวลาไม่เกิน 1 ชั่วโมงก็ถึงยอดดอย เส้นทางบางช่วงชัน เล็กน้อยแต่ถือว่าเป็นการเดินป่าที่ค่อนข้างง่ายและใช้เวลาเดินขึ้นไม่นานนัก แต่กลับได้พบความสวยงามของ ธรรมชาติที่ สวยงามแสนบริสุทธิ์ ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการท่องเที่ยวที่จะได้พบกับทุ่งหญ้าสีทองคือ เดือนมกราคม-กุมภาพันธุ์

ถนนคนเดินปาย เป็นถนนคนเดินตอนเย็นในตัว อ.ปาย ที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมาก มีของขายหลายอย่าง เสื้อผ้า ของกิน ของที่ระลึก งานแฮนด์เมด ร้านอาหาร – อาหารท้องถิ่น ร้านสะดวกซื้อ ร้านขายทัวร์ และยังเป็นถนนสำคัญของอำเภอปายที่สามารถเดินทางไปยังสถานที่ท่องเที่ยวต่าง ๆ ได้อีกหลายแห่ง